علی عزیزی

تنش های محیطی مانند پرتو های فرابنفش باعث تغییر در مقدار و کیفیت مواد موثره در گیاهان و عملکرد اقتصادی گیاهان دارویی می شوند. اندوفیت ها میکروارگانیسم های همزیست با برخی گیاهان هستند که مقاومت گیاه در شرایط تنش های محیطی را افزایش می دهند نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita L. از خانواده نعناعیان از جمله گیاهان دارویی است که اسانس آن مصارف دارویی فراوانی دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تابش پرتو فرابنفش A و B در حضور و عدم حضور اندوفیت روی برخی صفات فیتوشیمیایی و میزان اسیدهای فنلیک (فنیل پروپانوئید) در این گیاه دارویی بود. در شرایط گلخانه ای، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. فاکتور اول در 2 سطح، حضور اندوفیت های خود گیاه به صورت طبیعی و عدم حضور آنها که توسط قارچ کش توپاز و آنتی بیوتیک عمومی از بین برده شد و فاکتور دوم پرتوتابی فرابنفش در 9 سطح با لامپ های UV-A (365 نانومتر) و UV-B (310 نانومتر) انجام شد که تیمارها عبارت بودند از شاهد (بدون دریافتUV)، دریافت 2 ساعت در روز UV-A، دریافت 4 ساعت در روزUV-A ، دریافت 5 دقیقه در روز UV-B، دریافت 10 دقیقه در روز UV-B، دریافت 2 ساعت + UV-A 5 دقیقه UV-B، دریافت 2 ساعت+ UV-A 10 دقیقه UV-B، دریافت 4 ساعت+ UV-A 5 دقیقه UV-B، دریافت 4 ساعت+ UV-A 10 دقیقهUV-B بود. براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش در طول مدت تابش پرتو فرابنفش به گیاهان میزان فنل کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل و فعالیت آنتی اکسیدانی نسبت به گیاه شاهد افزایش یافت بیشترین میزان فنل کل ، میزان فلاونوئید کل و آنتوسیانین کل در تیمار 4 ساعت UV-A و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی در تیمار 4 ساعت UV-A + 10 دقیقه UV-B مشاهده شد. حضور اندوفیت ها بر بیشتر این صفات فیتوشیمیایی تاثیری نداشت اما برهم کنش فرابنفش و اندوفیت بر محتوای فلاونوئید کل وآنتوسیانین کل معنی دار بود به طوری که حضور اندفیت با اینکه بر تولید فلاونوئید کل و آنتوسیانین کل تحت تابش فراینفش تاثیر افزایشی داشت اما در پرتوتابی UV-A فلاونوئید کل بیشتر و تحت پرتوتابی UV-B آنتوسیانین کل بیشتری تولید شد. میزان اسید های فنلیک فنیل پروپانوئید (رزمارینیک اسید، کافئیک اسید و کلروژنیک اسید) طی پرتو دهی فرابنفش افزایش یافت، بیشترین میزان در4 ساعت UV-A رزمارینیک اسید(3.18 میلی گرم در گرم