علی عزیزی

به منطور تعیین تراکم و تاریخ کاشت مناسب برای تولید گشنیز، آزمایشی در سال زراعی 95-94 در منطقه نهاوند انجام شد. این پژوهش بصورت یک آزمایش فاکتوریل دارای دو فاکتور، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل تاریخ کاشت در شش سطح (15 و 30 آبان، 15 آذر، 15 اسفند، 1 فروردین و 15 فروردین) و تراکم در چهار سطح (40، 50، 60 و 70 کیلوگرم بذر در هکتار) بود که مجموعا معادل 24 تیمار گردید. در پایان، ارتفاع، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر فرعی، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد بذر، درصد و عملکرد اسانس بذر، اجزای اسانس و عملکرد تر و خشک برگ محاسبه شد. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت روی همه صفات بجز تعداد چترک در چتر معنی دار بود. زمانی که کاشت از 15 آبان به 15 فروردین به تعویق افتاد، موجب کاهش اجزای عملکرد (ارتفاع، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر فرعی، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت) شد. بیشترین تعداد دانه در چتر، ارتفاع و وزن هزار دانه مربوط به تاریخ کاشت 15 آبان بود، اما بیشترین تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت از تاریخ کاشت 30 آبان بدست آمد. همچنین تاریخ کاشت 15 آبان، عملکرد بذر، درصد و عملکرد اسانس بذر و عملکرد تر و خشک برگ را نسبت به تاریخ کاشت های قبلی کاهش داد و بیشترین عملکرد بذر و عملکرد اسانس مربوط به تاریخ کاشت 30 آبان بود، درحالی که بیشترین درصد اسانس و عملکرد تر و خشک برگ از تاریخ کاشت 15 آبان بدست آمد. اثر تراکم روی همه صفات معنی دار بود، اما اثر متقابل تراکم و تاریخ کاشت تنها روی تعداد چتر در بوته، شاخص برداشت، عملکرد بذر و درصد و عملکرد اسانس معنی دار شد. افزایش تراکم موجب افزایش ارتفاع، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد بذر، عملکرد اسانس و عملکرد تر و خشک برگ شد، اما بقیه صفات با افزایش تراکم کاهش یافتند. اثرات متقابل تراکم و تاریخ کاشت نشان داد که بهترین عملکرد بذر از تاریخ کاشت 30 آبان و تراکم 60 کیلوگرم بذر در هکتار در شرایط اقلیمی نهاوند بدست آمد. کیفیت اسانس تحت تأثیر تاریخ و تراکم کاشت قرار گرفت. اثر تاریخ کاشت روی درصد پی سیمن در اسانس در سطح یک درصد و روی لینالول و استات ژرانیول