علی عزیزی

گیاه بادرشبویه با نام علمی Dracocephalum moldavica L. گیاهی علفی از خانواده Lamiaceae است که بومی آسیای مرکزی است و از دیر باز به دلیل اثرات دارویی و درمانی در طب سنتی استفاده میشده است. به منظور مطالعه تنوع شیمیایی در گیاه بادرشبو در ایران، تعداد هفت جمعیت از گیاهان کشت شونده در استان های شمال غرب ایران انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. جمعیت ها شامل مناطق نقده، توپراق، باغچاجوق و کشتیبان از استان آذربایجان غربی و جمعیت جهانگیر، شیراز و حکم آباد از استان آذربایجان شرقی بودند. صفات مورد بررسی شامل محتوای فنل کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل و ظرفیت پاداکسایشی بود. همچنین با استفاده از کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) مقدار سه ترکیب فنلی رزمارینیک اسید، کافئیک اسید و کلروژنیک اسید در عصاره نمونه های گیاهی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میزان فنل کل در محدوده ی 43/28-93/70 میلی گرم اسیدگالیک در گرم وزن خشک عصاره بود که بیشترین آن متعلق به جمعیت کشتیبان و کمترین آن مربوط به جمعیت توپراق بود. میزان فلاونوئید کل در محدوده ی 42/1-16/5 میلیگرم کوئرستین در گرم وزن خشک بود که بیشترین آن متعلق به جمعیت کشتیبان و کمترین آن مربوط به جمعیت توپراق بود. همچنین میزان آنتوسیانین کل در محدوده ی 35/0-12/0 میلی گرم سیانیدین -3-گلوکوساید بر گرم وزن خشک عصاره قرار داشت که بیشترین آن متعلق به جمعیت جهانگیر بود و کمترین آن مربوط به جمعیت حکم آباد بود. میزان ظرفیت پاداکسایشی عصاره در محدوده ی 1/0-3/0 میلی گرم در میلی لیتر متغیر بود که بیشترین ظرفیت پاداکسایشی برای جمعیت کشتیبان تعیین شد و کمترین آن مربوط به جمعیت جهانگیر بود. محتوای رزمارینیک اسید در محدوده 72/1-33/17 میلی گرم در گرم وزن خشک عصاره، کافئیک اسید 00/7 -31/9 میلی گرم در گرم وزن خشک عصاره و کلروژنیک اسید 79/2-08/6 میلی گرم در گرم وزن خشک عصاره تعیین گردیدمحتوای رزمارینیک اسید در جمعیت شیراز بالاترین و در جمعیت باغچاجوق کمترین مقدار را داشت. محتوای کافئیک اسید در جمعیت توپراق بالاترین و در جمعیت حکم آباد کمترین مقدار را داشت. محتوای کلروژنیک اسید در جمعیت شیراز بالاترین و در جمعیت توپراق کمترین مقدار را داشت .با توجه به نتایج آزمون همبستگی انجام شده ظرفیت پاداکسایشی نمونه ها رابطه مستقیم با مقدار ترکیبات فنلی و فلاو