علی عزیزی

آرتیشو به دلیل داشتن خواص دارویی، از جایگاه ویژهای بین سبزیها برخوردار است. مطالعات نشان داده که تابش نـور فـرابنفش باعـث تحریک تولید برخی از متابولیتهای ثانویه در گیاهان میشود. در پژوهش حاضر، اثر نـور فـرابنفش A) 360 نـانومتر) بـر محتـوای کـل ترکیبات فنلی، میزان فلاونوئید کل، ظرفیت آنتیاکسیدانی، میزان سینارین و برخی صفات مورفو فیزیولوژیک برگ آرتیشو مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت گلخانهای روی یک توده کشت شده از اصفهان و دو رقم اصلاح شده از آمریکا (گرین گلوب) و ایتالیا (وایـت جاینت) با چهار تیمار تابش اشعه فرابنفش A) صفر، 1 ،2 و 4 ساعت در روز) انجام شد. تیمارها در مدت 16 ساعت روشنایی در روز، هر 2 ساعت یکبار اعمال شد. نتایج نشان داد که وزنتر و خشک گیاهان با افزایش تابش نور فرابنفش A افزایش یافته است. میزان کلروفیل a و b و کلروفیل کل در تمامی ژنوتیپها در اثر پرتودهی با نور فرابنفش A کاهش یافت. بیشترین میزان کلروفیل a در نمونههای شاهد رقم وایت جاینت مشاهده شد و کمترین آن مربوط به گیاهان همین رقم بود که 4 ساعت در روز نور A-UV دیـده بودنـد. اشـعه A-UV اثـر افزایشی معنیداری روی محتوای فنل کل، میزان فلاونوئید کل و ظرفیت آنتیاکسیدانی هر سه ژنوتیپ آرتیشو داشت. بیشترین میـزان فنـل کل در تیمار 4 ساعت تابش اشعه UV در رقم وایت جاینت مشاهده شد. کمترین میزان مربوط به گیاهان شاهد رقـم وایـت جاینـت بـود. بیشتر ین و کمترین ظرفیت آنتیاکسیدانی به ترتیب در رقم گرین گلوب و توده اصفهان مشاهده شد. با این وجود، نتایج نشان داد که میزان سینارین برگ در نمونهها با افزایش مقدار تابش نور فرابنفش کاهش یافته است که با توجه به افزایش میزان فنل کـل در شـرایط مـذکور، احتمالاً میزان تولید دیگر ترکیبات فنلی برگ افزایش داشته است.