کاوش در صفات اگرومورفولوژیکی جمعیت های گیاهی و انتخاب نمونه های برتر از درون آن ها، گام مهمی در فرآیند اصلاح گیاهان دارویی در جهت تامین مواد اولیه داروسازی گیاهی محسوب میشود. در این راستا به منظور بررسی تنوع اگرومورفولوژیکی در گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، بذور 7 جمعیت از این گونه دارویی از دو استان واقع در شمال غرب ایران شامل آذربایجان غربی و شرقی جمع آوری شده و در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان کشت شدند. سپس صفات اگرومورفولوژیکی مختلف در این گیاهان شامل ارتفاع گیاه (cm)، تعداد گره، طول میانگره (cm)، تعداد برگ در هر گره، طول برگ (mm)، عرض برگ (mm)، نسبت طول به عرض برگ، تعداد ساقه فرعی، طول ساقه فرعی (cm)، قطر ساقه (mm)، وزن تر زیست توده (بیوماس) (gr)، وزن خشک زیست توده (gr)، وزن برگ خشک (gr)، وزن ساقه خشک (gr)، نسبت برگ و گل به کل اندام هوایی (%) و درصد اسانس (وزنی/وزنی) مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات ارزیابی شده (آزمون دانکن در سطح 5%) بیانگر تفاوت معنی داری در میان جمعیت های مختلف در پنج صفت کمی شامل صفات ارتفاع گیاه، طول میانگره، عرض برگ، درصد نسبت برگ و گل به کل اندام هوایی و درصد اسانس (وزنی/وزنی) بود. بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات، جمعیت روستای شیراز با میانگین 12/72 سانتی متر بیشترین ارتفاع گیاه را به خود اختصاص داد. با مقایسه میانگین داده ها بیشترین مقادیر طول میانگره، عرض برگ و درصد نسبت برگ و گل (دراگ) به کل اندام هوایی به ترتیب در جمعیت های توپراق قلعه (10/5 سانتی متر)، باغچا جوق ( 35/2 میلی متر) و کشتیبان (69/57%) مشاهده گردید. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد درصد اسانس بین نمونه ها از 02/0 تا 12/0 % (وزنی/ وزنی) متغیر بود. بالاترین میزان اسانس متعلق به جمعیت حکم آباد و کمترین میزان اسانس متعلق به جمعیت کشتیبان بود. داشتن شناخت روی تنوع و شاخص های اگرومورفولوژیکی میتواند در مدیریت ژرم پلاسم های گیاهی و طراحی برنامه های مناسب جهت بهره برداری مستقیم یا اصلاح گیاه بادرشبو سودمند باشد. از نظر برنامه های به نژادی، صفات دارای تفاوت برای گیاه بادرشبو دارای اهمیت بوده و در انتخاب از بین جمعیت های مورد بررسی می تواند به کار گرفته شود.
