عباس افلاطونی

هدف: افشای اطلاعات این امکان را به ذینفعان می‌دهد که به درک کاملی از کیفیت اساسی، وضعیت مالی و ریسک‌های شرکت‌ برسند تا بتوانند تصمیمات منطقی‌تری بگیرند. هرچند شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار موظف‌اند اطلاعات را به روش‌های مختلف افشا کنند، اما همچنان در نحوۀ ارائه اطلاعات دارای آزادی عملی هستند که می‌تواند ابهامات اطلاعاتی را تشدید کند. شفافیت اطلاعاتی با کاهش عدم تقارن اطلاعات، تقویت کانال‌های ارتباطی بین شرکت‌ها و سهامداران و ممانعت از رفتارهای فرصت‌طلبانه مدیران، به افزایش ارزش شرکت‌ها کمک می‌کند. علی‌رغم وجود نتایج تجربی درخصوص رابطۀ مثبت بین شفافیت اطلاعاتی و ارزش شرکت و تأثیر رقابت‌پذیری صنایع بر این رابطه، جهت اثرگذاری متغیر رقابت همچنان موضوع بحث است. این پژوهش با استفاده از شاخص‌های شفافیت اطلاعاتی مبتنی بر داده‌های حسابداری و داده‌های بازار سهام هر شرکت، رابطه بین شفافیت اطلاعاتی و ارزش شرکت را مورد بررسی قرار داده و تأثیر رقابت‌پذیری صنایع را بر این رابطه تحلیل کرده است. روش: به‌منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، داده‌ها برای 143 شرکت (معادل با 1716 سال شرکت) در بازۀ زمانی 1402-1391 از بانک اطلاعاتی ره‌آوردنوین و سایت کدال گردآوری شده است. مدل‌های مورد استفاده در آزمون فرضیه‌های پژوهش با کنترل نمودن اثرات ثابت سال‌ها و صنایع و به‌کارگیری رویکرد حداقل مربعات تعمیم‌یافته برازش گردیده‌اند. افزون بر آن، برای کنترل اثر ناهمسانی واریانس و همبستگی جملات خطای مدل‌ها، از تصحیح خوشه‌ای در سطح شرکت‌ها استفاده شده است. همچنین، مدل‌های رگرسیونی که برای سنجش شفافیت اطلاعاتی مبتنی بر داده‌های حسابداری به‌کار رفته‌اند، در هر سال از 1391 تا 1402، در سطح 12 صنعت (یعنی در مجموع، 132 رگرسیون) برآورد شده‌اند. در نهایت، در بخش تحلیل حساسیت از معیارهای مبتنی بر داده‌های بازار برای سنجش شفافیت اطلاعاتی استفاده گردیده است. یافته‌ها: نتایج پژوهش بیانگر آن است که بهبود در شفافیت اطلاعاتی موجب افزایش ارزش شرکت می‌شود. این نتیجه با مفاهیم مطرح در نظریۀ علامت‌دهی سازگار است. همچنین، نتایج پژوهش از اثر تشدیدگر رقابت‌پذیری صنعت بر رابطۀ مثبت بین شفافیت اطلاعاتی و ارزش شرکت حکایت دارد. این یافته با پیش‌بینی‌های مطرح در نظریۀ نمایندگی همخوانی دارد. افزون بر آن، نتایج تکمیلی حاصل از به‌کارگیری معیارهای سنجش شفافیت اطلاعاتی مبتنی بر داده‌های بازار، مؤید یافته‌های اصلی پژوهش است و نشان می‌دهد که نتایج پژوهش نسبت به استفاده از تعاریف جایگزین برای سنجش شفافیت اطلاعاتی، حساسیت ندارد. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش مؤید اثر مثبت شفافیت اطلاعاتی بر ارزش شرکت و نقش پررنگ رقابت‌پذیری صنایع بر تقویت این رابطه است. این موضوع نقش واحدهای تجاری و نهادهای ناظر را در افزایش کیفیت گزارش‌های مالی، کاهش ناقرینگی اطلاعاتی و در نهایت، افزایش شفافیت اطلاعاتی، مورد تأکید قرار می‌دهد. افزون بر آن، به دلیل پیامدهای مثبت رقابت‌پذیری صنایع در کاهش رفتار فرصت‌طلبانۀ مدیران، وادار نمودن آنان برای اتّخاذ تصمیم‌های کارا و ارزش‌افزا، کاستن از تمایل مدیران به احتکار اطلاعات و ترغیب آنان به افشای داوطلبانه اطلاعات بیشتر، مورد تأکید قرار می‌گیرد.